10 nummers die de wereld wilden veranderen

De mensen laten zingen om de tijden te laten veranderen. Liever woorden en noten gebruiken om de wereld te veranderen dan op de barricades klimmen. Tegen de politiek, racisme, honger in de wereld, voor de klassenstrijd... Wat is er nu doeltreffender dan muziek, het meest gebruikte medicijn op onze planeet, om verandering te brengen? Hier volgen teleurgestelde verwachtingen, complete utopieën en werkelijke huzarenstukjes, een overzicht van 10 hits die hebben geprobeerd de wereld te veranderen.

JOHN LENNON

Imagine
Te vinden op 'Imagine', 1971

Een van de grootste songs aller tijden. Volgens Yoko Ono drukte het nummer alleen maar uit wat John geloofde, namelijk dat we allemaal samen een land, een wereld, een volk zijn. Met 'Give Peace A Chance' had Lennon zijn obsessie om van deze wereld een vredige wereld te maken al aangesneden, maar de universaliteit van Imagine, dankzij de productie van Phil Spector, zorgde ervoor dat de boodschap bij iedereen binnenkwam (Lennon zei ervan dat hij 'met suiker omhuld was'). Volgens Lennon had dit anti-alles nummer ('anti-religie, anti-nationalistisch, anti-norm en anti-kapitalistisch') virtueel 'Het manifest van de communistische partij' kunnen zijn'. In Central Park, New-York, niet ver van het Dakota-gebouw waar John Lennon vermoord is, staat tegenwoordig een monument met de inscriptie Imagine.

BOB DYLAN

Blowin’ In The Wind
Te vinden op 'The Freewheelin’ Bob Dylan', 1963

« Ik heb het nummer in 10 minuten geschreven', bekende Dylan, 'ik zette woorden achter elkaar als een religieuze hymne. Het nummer, dat de oervorm van de protestsong werd, was inderdaad in no-time op papier gezet door een Bob Dylan die als enige argument de onbezonnenheid van zijn 21 jaren had. Geïnspireerd op een traditionele negro spiritual werd de song onmiddellijk op elke Amerikaanse campus gezongen door de studenten die een nieuwe geestelijk leider hadden gevonden in de strijd voor de burgerrechten. Op het heetst van het conflict in Vietnam verwees de metafoor van de wind naar de gewelddadige strijd en de heersende spanning, ook al werd er nergens rechtstreeks aan gerefereerd. Meer nog dan bepaalde feiten waarover het lied ging, was het met name de context waarin het werd uitgebracht die ervoor zorgde dat het voort bleef leven en tijdloos werd.

WOODY GUTHRIE

This Land Is Your Land, 1944

Het is enigszins ironisch te constateren dat de Amerikaanse jeugd tegenwoordig dit nummer van een communistische sympathisant... op school leert! Het lied leverde oorspronkelijk kritiek op politiek en ongelijkheid en was een reactie op het beroemde en ultra-vaderlandslievende God Bless America van Irving Berling, gezongen door Kate Smith. Want als het nummer weer in de context van die tijd (1944) was geplaatst, was het lang niet zeker geweest dat Guthrie er veel vrienden mee had gemaakt. Uitgaand van een oud Indiaans principe dat de aarde van niemand is en daarmee zijn afkeer van het privé-eigendom delend, zich scharend aan de zijde van armen en werklozen, maakte Guthrie van This Land een wereldse hymne, omhuld door een politieke staaf dynamiet. Het lied wordt later met name door Pete Seeger bekend gemaakt.

MARVIN GAYE

What’s Going On
Te vinden op 'What’s Going On', 1971

Gaye zit zwaar in de put, gedeprimeerd door het overlijden van de zangeres Tammi Terrell, en na zijn waanzinnige poging een ster van het American football te worden, wanneer Al Cleveland en Renaldo Benson, twee leden van de Four Tops, hem over weten te halen 'What’s Going On' op te nemen, een nummer dat hij oorspronkelijk had aangeboden aan de groep The Originals. Gaye doet een oproep voor tolerantie als hij 'Brother, brother… ' zingt, waarbij hij zich richt tot zijn broer Frankie, die drie jaar had gediend in Vietnam, maar Marvin bracht tegelijkertijd een boodschap van vrede aan de gemiddelde luisteraar die zelfs deed vergeten dat de tekst toch enigszins naïef was: « War is not the answer, only love can conquer hate ». Een onvergetelijke groove…

PETE SEEGER

We Shall Overcome
Te vinden op '…At Carnegie Hall', 1963

Wellicht een van de meest symbolische liederen van de burgerrechtenbeweging in de Verenigde Staten, aangezien het om een nummer gaat dat gebaseerd is op een gospel van Charles Albert Tindley, die systematisch wordt gezongen tijdens marsen voor de vrede of anti-oorlogsbetogingen, met name tijdens de beroemde mars voor Martin Luther King, in 1963, door een menigte van 300.000 mensen. 'We Shall Overcome, wat letterlijk betekent 'Wij zullen overwinnen', is niet alleen opgenomen door Pete Seeger, een veteraan van de folkbeweging, en door Bob Dylan of Joan Baez, maar ook door Joe Glazer, Frank Hamilton, Mahalia Jackson en Bruce Springsteen, wat aantoont dat zijn woorden nog veel betekenden voor de generaties die na hem kwamen.

THE JIMI HENDRIX EXPERIENCE

The Star-Spangled Banner
Te vinden op 'Live de Woodstock', 1969

Deze voodoo versie van een Amerikaanse hymne, die tijdens Woodstock is vastgelegd voor het nageslacht, stelt met behulp van veel distorsie, feedback en vibrato de rol van Amerika in Vietnam aan de kaak. Met zijn techniek probeerde Hendrix menselijke kreten, fluitende kogels en de weerzinwekkende oorlog met zijn gitaar weer te geven. Een verbijsterende geluidservaring, een van de grootste instrumentalisten van de hele rockgeschiedenis is ook een van de eerste horzels in de pels die met cynisme de overdreven vaderlandsliefde van Amerika aan de kaak stelde. Opmerkelijk is dat de percussie die toch duidelijk aanwezig was in het nummer bijna geheel verdwenen is in de meeste mixen die na Woodstock zijn geproduceerd. Zo ontstond een betere rock sound en kreeg het trio gitaar-bas-drums de nadruk. Het blijft een cultnummer.

U2

Sunday Bloody Sunday
Te vinden op 'War', 1983

Vreemd genoeg was het The Edge die aankwam met de verbazingwekkende riff van het openingsnummer van War, het meest geëngageerde album van de Ierse band. Geen songtekst of vastomlijnde bedoeling er een protestsong van te maken… tenminste niet in eerste instantie. Want dit nummer is in de loop van de tijd wel het meest politieke nummer van U2 geworden. Het gaat over de gebeurtenissen in Derry in 1972, die bekend zijn geworden onder de naam Bloody Sunday (Bloedige zondag). Veertien vreedzame betogers, van wie de helft jonger dan 19 jaar, werden gedood door het Britse leger na een mars voor het naleven van de burgerrechten in Noord-Ierland, en tegen de politieke en sociaaleconomische discriminatie van de katholieken door de lokale overheid.

JAMES BROWN

Say It Loud – I’m Black and I’m Proud
Te vinden op 'Say It Loud – I’m Black and I’m Proud', 1969

1968. In een Amerika dat nog worstelde met zijn verleden en slechts een paar maanden na de moord op dominee Martin Luther King, zong James Brown voor kinderen: 'Zeg het luid en duidelijk!' en zij antwoordden: 'Ik ben zwart en ik ben daar trots op!. Deze boodschap was rechtstreeks gericht aan de toekomstige generaties, maar ook voor de honderdduizenden Afro-Amerikanen die tot dan toe hun woede hadden verdrongen. Amusant om te vertellen is dat het nummer werd opgenomen in een buitenwijk van Los Angeles, en dat de meeste kinderen die meededen... blank of Aziatisch waren, slechts een paar waren zwart. Het lied dat een must werd tijdens alle concerten van Mister Dynamite, kostte hem toch een deel van zijn 'crossover' publiek, zoals hij erkende is zijn autobiografie: 'Daarna was het grootste deel van het publiek zwart, maar ik heb er geen spijt van'. Uit angst dat zijn boodschap verkeerd zou worden geïnterpreteerd stopte Brown er een poosje mee het ten gehore te brengen. Het aantal groepen dat sindsdien gedeelten van dit mythische lied hebben gebruikt is niet meer te tellen.

MIDNIGHT OIL

Beds Are Burning
Te vinden op 'Diesel And Dust', 1987

Het meesterwerk van Midnight Oil, in een periode dat de rock op sterven na dood was, is ook nog eens voorzien van een sterke ecologische boodschap. Het album 'Diesel en Dust' dat werd geschreven nadat de groep een heel jaar in de Australische woestijn bij de Aboriginals had doorgebracht, bevat zeer sterke nummers als Dream World of Put Down That Weapon en wil mensen bewustmaken van de kwetsbaarheid van deze wereld en zijn bewoners. Beds Are Burning, het bekendste nummer van de groep, werd gebruikt als protestsong en zeer vaak genoemd als een van de 500 titels die de geschiedenis van de rockmuziek vormen.

RAGE AGAINST THE MACHINE

Killing In The Name
Te vinden op 'Rage Against The Machine', 1992

Wat is er nu sterker dan als je je woede tegen het systeem zelfs in de naam van je groep verwerkt, en ook in die van je eerste album? Niets. Of misschien een even verwoestende single. Killing In The Name kwam in 1992 in de States en bereikte onze contreien pas in 1994. Net als veel andere hits van RATM, stelt dit nummer de banden aan de kaak tussen de politieke macht en de Ku Klux Klan. Zack de la Rocha schreeuwde zijn boosheid uit en dit leverde hem miljoenen fans wereldwijd op.

Gepubliceerd op: 1 december 2019