Vibrato

Of het instrumentaal of met de stem wordt bereikt, het vibrato is een zeer belangrijk effect dat een vertolking kleur geeft. Daartoe vereist het een uitstekende technische beheersing en een solide basis, want dit effect benadrukt de zwakheden evenzeer als de kwaliteiten. Zuiverheid, goede ademhaling… Al deze fundamentele zaken moeten dus goed beheerst worden voordat je een vibrato kunt gaan overwegen.

Wat is vibrato ?

Laten we beginnen met vaststellen wat vibrato is. Het gaat om een verschijnsel van trillingen, vibraties (zoals de naam al aangeeft) dat optreedt bij een lang aangehouden noot. Met het oor kan het worden geïdentificeerd als een triller. Visueel gezien zou het vergeleken kunnen worden met golven waarvan de amplitude meer of minder groot kan zijn.

Tijdens het zingen zijn het de hoogte en de intensiteit die gaan fluctueren. Sommige zangers hebben er hun vocale signatuur van gemaakt: Beyoncé, Steven Tyler, Mariah Carey… En dit effect is veelvoorkomend binnen bepaalde muziekstijlen.

Zo is vibrato buitengewoon veel aanwezig in moderne R&B, waar men het vaak heeft over 'vibe', wat niets anders is dan de afkorting ervan.

De sleutel: een ontspannen lijf

Voor een goede vibrato moet het lijf ontspannen zijn, want het zit op de grens tussen een natuurlijk verschijnsel en iets aangeleerds. Hoe meer je je lijf aanspreekt, des te geforceerder zal de noot klinken en dan gaat de vibrato meer op een tremolo lijken (variatie van het volume in plaats van de hoogte). Ook bestaat het risico van verschillende niet juiste manieren om het toe te passen.

De eerste is het bewegen van de kaken. Hiervoor is de uithaal die Whitney Houston laat horen in het beroemde lied I Will Always Love You een perfect voorbeeld. In de video van het nummer is te zien dat de zangeres het vibrato uitvoert met snelle kaakbewegingen. Deze techniek wordt echter ten sterkste afgeraden tijdens zanglessen. De vertolkster van The Bodyguard, bereikt, ondanks de kwaliteit van de fantastische uitvoering, zo'n spanningsniveau dat een natuurlijk vibrato geblokkeerd wordt en de zangeres dit door middel van kaakbewegingen moet deblokkeren.

Vibrato is geen samentrekking

We kunnen geneigd zijn om het tot stand te brengen door bewegingen van de maag, die zorgen voor een niet geheel natuurlijk vibrato als het niet goed beheerst wordt, het lijkt wel wat op hijgen. Toch kan deze methode een interessant begin zijn. Probeer het maar eens door een startende motor na te doen die vervolgens optrekt. Dan zou je het punt moeten bereiken waar je vibrato natuurlijker gaat klinken en de gewenste trilling benadert. Een andere interessante oefening is, net als kinderen, het 'hoehoe' van een spook nadoen, waarbij je langzamerhand steeds hogere noten plaatst.

Een van de oefeningen om vibrato te bereiken

Dit was de start met de uitleg van de techniek. Nu gaan we een oefening doen. Op een instrument speel je een noot die die de hoofdnoot voor je wordt, en de lagere noot ervoor wordt de secundaire. Ga nu zingen en probeer de hoofdnoot aan te houden en ga dan abrupt over naar de secundaire. Doe dit langzaam en voer de snelheid van de overgang steeds verder op tot je zover bent dat de overgang niet meer te horen is en er alleen vibrato kan worden waargenomen. Er is geen speciale goede snelheid voor een vibrato: David Bowie had een snelle vibrato, die van Mary J. Blige is langzamer.

Een laatste tip: net alles alle speciale effecten, moet er spaarzaam gebruik gemaakt worden van vibrato om er geen vocale demonstratie van te maken. Beter één keer goed uitvoeren, dan te pas en te onpas vibrato gebruiken, waardoor het al zijn charme verliest.

Gepubliceerd op: 25 mei 2016