100 jaar Billie Holiday

De hoge priesteres van de Jazz, Billie Holiday, respectvol bijgenaamd Lady Day, waarbij wordt verwezen naar de Maagd Maria, zou dit jaar honderd zijn geworden.

Haar ouders zijn bij haar geboorte op 7 april 1915 in Baltimore niet goed voorbereid, logisch, het zijn eigenlijk zelf nog kinderen. De zangeres schrijft erover in haar autobiografie Lady Sings the Blues.

Dit was de basis voor een zwaar leven: armoede en racisme zijn voor de jonge vrouw een dagelijks terugkerend gegeven, wat in 1939 uitmondt in een rebels pamflet dat tegelijk confronterend, poëtisch en ijzingwekkend is: 'Strange Fruit'. Op een tekst van de jonge leraar Abel Meeropol, richt ze hierin de aandacht op het lynchen van Afro-Amerikanen door hen in bomen op te hangen.

In haar jeugd beleeft het meisje, in de steek gelaten door haar vader die jazzgitarist is en haar moeder die zich prostitueert, de vreselijkste dingen, zoals verkrachting, mishandeling, prostitutie en komt ze geregeld in opvoedingsgestichten en de gevangenis. Als ze vrijkomt, vindt ze troost in de muziek en ze treedt op in Harlem, New York, waar ze leeft van magere fooien.

Het wonder geschiedt wanneer John Hammond, de baas van Columbia, haar bij toeval tegenkomt in een club waar ze optreedt en als een blok valt voor de betoverende stem van de jonge vrouw. Hij biedt haar aan om te komen opnemen in de studio van de platenmaatschappij, samen met klarinettist Benny Goodman. Vervolgens wordt ze aangenomen in het Apollo Theater en maakt kennis met Duke Ellington, die haar een rol aanbiedt in een korte film.

Hierna volgt de opname van twee titels die al spoedig in de gehele Verenigde Staten bekend worden: What a Little Moonlight Can Do en Miss Brown to You. Maar dat is nog niets vergeleken bij het succes van Strange Fruit, dat haar naam als geëngageerd artiest vestigt. Daarna brengt ze Gloomy Sunday uit, een nummer dat al even tragisch is omdat het oorspronkelijke Hongaarse stuk vervloekt zou zijn omdat het wie het zingt tot zelfmoord aan zou zetten.

Als ze naam maakt als een van de allergrootste zangeressen, optreedt met de kopstukken uit de jazzwereld, zoals Dizzy Gillespie, Benny Carter, Louis Armstrong of Count Basie en talloze succesnummers uitbrengt (Lover Man, Billie’s Blues, Don’t Explain, Lady In Satin…), raakt ze ook betrokken in allerlei avonturen en verslaafd aan harddrugs. Uitgeput door dit levensritme, vocaal sterk achteruit gegaan, krijgt ze te kampen met levercirrose.

Maar uiteindelijk gaat ze ten onder aan nierfalen gecombineerd met longproblemen. Ze overlijdt als ze nog maar 44 jaar oud is en laat een ongekende erfenis achter, die van grote invloed is op een nieuwe generatie zangers, van Frank Sinatra tot Nina Simone.

Gepubliceerd op: 6 april 2015